กิจกรรมที่ควรปฏิบัติในวันสุนทรภู่

                                กิจกรรมที่ควรปฏิบัติในวันสุนทรภู่

                                                                                                                                                       

             1. มีการจัดนิทรรศการเกี่ยวกับประวัติชีวิตและผลงาน
             2. มีการแสดงผลงานประเภทนิทานฯ ของสุนทรภู่
             3. มีการประกวด แข่งขัน ประชันสักวา ตอบคำถาม
                 เกี่ยวกับและผลงานของสุนทรภู่

                                                                         ภาพกิจกรรมในวันสุนทรภู่

ที่มาของวันสุนทรภู่

                 ที่มาของวันสุนทรภู่

        รัฐบาลไทยโดยคณะกรรมการแห่งชาติว่าด้วยการศึกษาวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ กระทรวงศึกษาธิการ จะเป็นผู้สืบค้นบรรพบุรุษไทยผู้มีผลงานดีเด่นทางวัฒนธรรม เพื่อให้ยูเนสโกประกาศยกย่องเชิดชูเกียรติและได้ประกาศยกย่อง "สุนทรภู่" ให้เป็นบุคคลผู้มีผลงานดีเด่นทางวัฒนธรรมระดับโลก โดยในวาระครบรอบ 200 ปีเกิด เมื่อวันที่ 26 มิถุนายน พ.ศ. 2529 ต่อมาในปี พ.ศ. 2530 นายเสวตร เปี่ยมพงศ์สานต์ อดีตรองนายกรัฐมนตรี ได้ดำเนินการจัดตั้งสถาบันสุนทรภู่ขึ้น เพื่อสนับสนุนการจัดกิจกรรมเกี่ยวกับชีวิตและงานของสุนทรภู่ ให้แพร่หลายในหมู่เยาวชนและประชาชนชาวไทยมากยิ่งขึ้น ดังนั้น ทางรัฐบาลจึงได้กำหนดให้ วันที่ 26 มิถุนายน ของทุกปีเป็น "วันสุนทรภู่" ซึ่งนับแต่นั้น เมื่อถึงวันสุนทรภู่ จะมีการจัดงานรำลึกถึงสุนทรภู่ตามสถานที่ต่างๆ เช่น ที่พิพิธภัณฑ์สุนทรภู่ "วัดเทพธิดาราม" และ ที่จังหวัดระยอง และมีการจัดกิจกรรมเชิดชูเกียรติคุณและส่งเสริมศิลปะการประพันธ์บทกวีจากองค์กรต่างๆ โดยทั่วไป 

          ทั้งนี้ ผลงานของสุนทรภู่ยังเป็นที่นิยมในสังคมไทยอย่างต่อเนื่องตลอดมาไม่ขาดสาย และมีการนำไปดัดแปลงเป็นสื่อต่างๆ เช่น หนังสือการ์ตูน ภาพยนตร์ เพลง รวมถึงละคร มีการก่อสร้างอนุสาวรีย์สุนทรภู่ ไว้ที่ ตำบลบ้านกร่ำ อำเภอแกลง จังหวัดระยอง ซึ่งเป็นบ้านเกิดของบิดาของสุนทรภู่ และเป็นกำเนิดผลงานนิราศเรื่องแรกของท่านคือ นิราศเมืองแกลง 

บทเห่กล่อม

                                                        บทเห่กล่อม

                                         

                              ๑. เห่เรื่องจับระบำ

                              ๒. เห่เรื่องกากี

                              ๓. เห่เรื่องพระอภัยมณี

                              ๔. เห่เรื่องโคบุตร

เห่เรื่องพระอภัยมณี เป็นบทเห่กล่อมพระบรรทมที่ประพันธ์โดยสุนทรภู่ มีทั้งสิ้น ๘ ช่วง แต่ละช่วงนำมาจากเรื่องราวบางตอนของเรื่องพระอภัยมณี ได้แก่

ช่วงที่ ๑ ตอนรำพันรักและศรีสุวรรณชมโฉมนางเกษรา

ช่วงที่ ๒ ตอนนางสุวรรณมาลีบวช โดยมีสินสมุทร และอรุณรัศมีบวชตามมาอยู่ด้วย

ช่วงที่ ๓ แยกบทเห่กล่าวถึงตัวนางสุวรรณมาลี

ช่วงที่ ๔ แยกบทเห่กล่าวถึงตัวสินสมุทรและอรุณรัศมี

ช่วงที่ ๕ ตอนนางละเวงเดินไพร ควบม้าหนีพระอภัย

ช่วงที่ ๖ ตอนพระอภัยติดท้ายรถนางละเวงและพยายามตามเกี้ยว

ช่วงที่ ๗ แยกบทเห่กล่าวถึงพระอภัยมณี พยายามเข้าพบนางละเวง

ช่วงที่ ๘ นางละเวงใจอ่อน และบทเห่นางสุลาลีวัน ยั่วเย้าและเอาใจช่วยพระอภัย

บทเสภา

                                                                            บทเสภา

                                   

             ๑. เรื่องขุนช้างขุนแผนตอนกำเนิดพลายงาม
                  แต่งในรัชกาลที่ ๒

                                                                                          

            ๒. เรื่องพระราชพงศาวดาร แต่งในรัชกาลที่ ๔

                            ตัวอย่างบทกลอนที่ไพเราะ

                                                       เรื่อง ขุนช้างขุนแผน ตอน กำเนิดพลายงาม

                      ดูครึ้มครึกพฤกษาป่าสงัด                    ไม่แกว่งกวัดก้านกิ่งประวิงไหว

            จังหรีดร้องก้องเสียงเคียงเรไร                       ทั้งลองไนเรื่อยแร่แวแววับ

            ดุเหว่าร้องมองเมียงเสียงว่าแม่                      ยืนชะแง้แลดูเงี่ยหูตรับ

             อยู่นี่แน่แม่จ๋าจงมารับ                                   วิ่งกระสับกระสนวนเวียนไป

                     เป็นบทกลอนที่สะท้อนความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับ    ธรรมชาติ และสะท้อนให้เห็นภาพพรายงามได้ยินเสียงนกดุเหว่าจึงเฝ้ามองเมียงชะแง้แลดูและคอยฟังว่าใช้แม่หรือไม่ซึ่งลักษณะบทกลอนมีความไพเราะและงดงามด้านการสัมผัส ทั้งการสัมผัสสระและการสัมผัสยัญชนะ

บทละคร

                                      บทละคร 

๑ .  บทละครเรื่องพระเจ้าอภัยนุราช

       ตัวอย่างบทละครเรื่องพระเจ้าอภัยนุราช

      ช่วงเวลาที่แต่ง    รัชสมัย รัชกาลที่ ๔

      ผู้แต่ง     สุนทรภู่

      จุดมุ่งหมาย   ถวายพระองค์เจ้าดวงประภา  พระราชธิดาพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว

       ลักษณะการแต่ง   กลอนบทละคร

เนื้อหาสาระ

                พระเจ้าอภัยนุราช  กษัตริย์เมืองรมเยศ  มีพระมเหสีพระนามว่า  ทิพมาลี  และพระโอรสพระนามว่า  พระอนันต์  พระธิดาพระนามว่า  วรรณนา

                 พระเจ้าอภัยนุราชไม่ตั้งอยู่ในทศพิธราชธรรม  วันหนึ่งเมื่อเสด็จประพาสป่าได้เผาศาลเทพารักษ์   เทพารักษ์พิโรธ  จึงเข้าสิงนางศรีสาหงหญิงอัปลักษณ์  แล้วทำอุบายให้พระอภัยนุราชหลงใหล

                 พระเจ้าอภัยนุราชตกอยู่ในความลุ่มหลงอย่างรุนแรง  ถึงขนาดควักลูกตารมเหสีตามความประสงค์ของนางศรีหงสา  ไม่รู้จักถูกผิด  ผลสุดท้ายพระเจ้าอภัยนุราชได้ครองราชสมบัติกับนางศรีหงสา

บทสุภาษิต

                                      สุภาษิต

           ๑. สวัสดิรักษา แต่งระหว่าง พ.ศ. ๒๓๖๔-๗

          ๒. เพลงยาวถวายโอวาท แต่งระหว่าง พ.ศ. ๒๓๗๓ 

                                                

          ๓. สุภาษิตสอนหญิง แต่งระหว่าง พ.ศ. ๒๓๘๐-๒๓๘๓

              ตัวอย่างบทสุภาษิต

                                                                  สุภาษิตสอนหญิงของสุนทรภู่ 

                             ขอเจริญพรเรื่องตํารับฉบับสอน 

                  ชาวประชาราษฎรสิ้นทั้งหลาย 

                  อันความชั่วอย่าให้มั่วมีระคาย 

                  จะสืบสายสุริย์วงศ์เป็นมงคล 

                            ผู้ใดเกิดเป็นสตรีอันมีศักดิ์ 

                 บํารุงรักกายไว้ให้เป็นผล 

                 สงวนนามตามระบอบให้ชอบกล 

                 จึงจะพ้นภัยพาลการนินทา 

                          เป็นสาวแซ่แร่สวยรวยสะอาด 

               ก็หมายมาดเหมือนมณีอันมีค่า 

               แม้นแตกร้าวรานร่อยถอยราคา 

               จะพลอยพาลหอมหายจากกายนาง 

                         อันตัวตํ่าแล้วอย่าทําให้กายสูง 

                ดูเยี่ยงยูงแววยังมีที่วงหาง 

                ค่อยเหงี่ยมเจียมใจจะไว้วาง 

                ให้ต้องอย่างกิริยาเป็นนารี ฯ 

                           จะนุ่งห่มดูพอสมศักดิ์สงวน 

               ไม่สมควรรับพักตร์ตามศักดิ์ศรี 

               จะผัดหน้าทาแป้งแต่งอินทรีย์ 

              ดูฉวีผิวเนื้ออย่าเหลือเกิน 

                          จะเก็บไรไว้ผมให้สมพักตร์ 

              บํารุงศักดิ์ตามศรีมิให้เขิน 

              เป็นสุภาพราบเรียบแลเจริญ 

              คงมีผู้สรรเสริญอนงค์ทรง 

                         ใครเห็นต้องนิยมชมไม่ขาด 

             ว่าฉลาดแต่ร่างเหมือนอย่างหงส์ 

             มีรูปงามทรามสงวนนวลอนงค์ 

             ไม่รู้จักแต่งทรงก็เสียงาม                                                                   

    

ประเภทนิทาน

นิทาน

        ๑. เรื่องโคบุตร แต่งในราวรัชกาลที่ ๑

       ๒. เรื่องพระอภัยมณี แต่งในราวรัชกาลที่ ๒-๓

       ๓. เรื่องพระไชยสุริยา แต่งในราวรัชกาลที่ ๓

       ๔. เรื่องลักษณวงศ์ (มีสำนวนผู้อื่นแต่งต่อ และไม่ทราบเวลาแต่ง)

       ๕. เรื่องสิงหไตรภพ แต่งในราวรัชกาลที่ ๒

เรื่องย่อพระอภัยมณี

         พระอภัยมณี นับแต่อายุได้ 15 ปีและออกเดินทางไปศึกษาวิชาความรู้เช่นเดียวกับเจ้าชายในวรรณคดีไทยอื่นๆ แต่วิชาที่พระอภัยมณีไปศึกษามา มิใช่วิทยาอาคมหรือความรู้เกี่ยวกับการปกครองบ้านเมือง กลับเป็นวิชาดนตรีคือ การเป่าปี่ ทำให้พระบิดากริ้วมากจนขับไล่ออกจากเมือง การผจญภัยของพระอภัยมณีก็เริ่มขึ้นนับแต่นั้น เขากับน้องชายคือ ศรีสุวรรณ ระเหเร่ร่อนไปจนเจอกับสามพราหมณ์ ถูกนางผีเสื้อสมุทรจับตัวไป มีบุตรชายชื่อสินสมุทร พ่อเงือกแม่เงือกช่วยพาหนีไปยังเกาะแก้วพิสดาร เขามีบุตรกับอมนุษย์อีกครั้งคือกับนางเงือก ได้บุตรชายชื่อสุดสาคร ต่อมาพระอภัยมณีได้รับความช่วยเหลือจากเจ้ากรุงผลึกและรักกันกับลูกสาวของเจ้ากรุง คือ นางสุวรรณมาลี แต่นางมีคู่หมั้นแล้วกับชาวต่างชาติแห่งเกาะลังกา ความขัดแย้งนี้ทำให้เกิดสงครามใหญ่ระหว่างกรุงผลึกกับกรุงลังกาเป็นเวลานานหลายปี แต่ในที่สุดสงครามก็ยุติลงได้เมื่อ นางละเวงวัณฬา ลูกสาวเจ้ากรุงลังกาซึ่งต่อมาได้เป็นเจ้าเมืองสาวสวย ตกหลุมรักกับพระอภัยมณีเสียเอง หลังสงคราม พระอภัยมณีปลงได้กับความไม่แน่นอนของโลกมนุษย์และออกบวช โดยมีภรรยามนุษย์ทั้งสองคนคือนางสุวรรณมาลีกับนางละเวงออกบวชด้วย